Dyski SSD (Solid State Drive) zdobyły ogromną popularność dzięki swojej szybkości, teoretycznej niezawodności i braku ruchomych części, co czyni je bardziej odpornymi na uszkodzenia mechaniczne w porównaniu do tradycyjnych dysków HDD. Niemniej jednak, awarie dysków SSD są częstą przyczyną utraty danych przez naszych klientów.
W tym wpisie postaramy się przybliżyć trochę informacji na temat sposobów odzyskiwania danych z dysków SSD w profesjonalnych firmach.
Przyczyny utraty danych z dysków SSD
- Awaria sprzętowa: Może obejmować problemy z kontrolerem lub zasilaniem
- Błędy oprogramowania: Uszkodzone systemy plików, błędy aktualizacji firmware czy problemy z zarządzaniem danymi.
- Przypadkowe usunięcie danych: Użytkownik może nieumyślnie usunąć ważne pliki.
- Ataki złośliwego oprogramowania: Wirusy i ransomware mogą usunąć lub zaszyfrować dane.
- Zużycie komórek pamięci: Każda komórka pamięci NAND ma ograniczoną liczbę cykli zapisu i odczytu, co może prowadzić do utraty danych.
Kluczowe czynniki w odzyskiwaniu danych z SSD
Odzyskiwanie danych z dysków SSD różni się od tego procesu w przypadku dysków HDD ze względu na specyfikę technologii SSD, takich jak TRIM, który powoduje trwałe usuwanie danych po ich skasowaniu lub po sformatowaniu dysku SSD, a nawet gdy dojdzie do uszkodzenia pamięci NAND. Dlatego w przypadku utraty danych ważne jest szybkie podjęcie odpowiednich kroków:
- Zaprzestanie użytkowania dysku: Każda operacja zapisu może nadpisać usunięte dane, co utrudni ich odzyskanie.
- Unikanie samodzielnych prób naprawy: Nieprawidłowe działania mogą pogorszyć sytuację, np. przez wywołanie komendy TRIM.
Metody odzyskiwania danych z SSD
1. Użycie powszechnie dostępnych programów do odzyskiwania danych
Istnieje wiele narzędzi dedykowanych do odzyskiwania danych z dysków, takich jak:
- EaseUS Data Recovery Wizard
- Recuva
- Disk Drill
- R-Studio
- DMDE
Programy te umożliwiają odzyskanie danych po przypadkowym usunięciu, formatowaniu dysku czy uszkodzeniu systemu plików. Niemniej działają one dobrze tylko przy sprawnych dyskach HDD. Dla dysków SSD ich skuteczność jest niewielka. W procesie odzyskiwania danych z dysków SSD ważne jest, by używać programów blokujących zapis czyli w trybie „tylko do odczytu”, aby ograniczyć ryzyko wywołania komendy TRIM. W domowych warunkach jest to niestety nie możliwe z braku narzędzi, bo wyżej wymienione programy działają na nośnikach bezpośrednio obsługiwanych przez system.
2. Odzyskiwanie z kopii zapasowej
Najprostszym sposobem jest przywrócenie danych z kopii zapasowej, jeśli taka została wcześniej wykonana. Regularne tworzenie backupów w chmurze lub na zewnętrznych nośnikach to najlepsza ochrona przed utratą danych. Niestety w momencie awarii dysku SSD często okazuje się, że o kopii zapasowej nikt wcześniej nie słyszał, albo jej wykonanie zostało odłożone na nie wiadomo kiedy. Wielokrotnie zdarzało nam się odzyskiwać z dysków SSD bazy danych programów księgowych, dokumenty, zdjęcia i inne cenne pliki.
3. Metoda odzyskiwania danych z dysków SSD z pomocą PC3000
W profesjonalnych usługach wykorzystuje się specjalne oprogramowania, działające poza systemem operacyjnym, które wywołuje komendy tylko gdy jest to zamierzone. Ponadto używając programu typu PC3000 możemy załadować do kontrolera dysku SSD specjalny loader i wirtualnie poskładać bloki danych w odpowiedniej kolejności aby uzyskać dostęp do danych klientów. Takich możliwości nie ma żadne ogólnie dostępne oprogramowanie.
Obsługa profesjonalnych programów wymaga doświadczenia i wiedzy o działaniu dysków SSD, ale umożliwia o wiele więcej niż to co można znaleźć w poradach na temat odzyskiwania danych z dysków SSD na stronach Allegro, Media Markt, Benchmark czy innych portalach zbierających ruch . Więcej na ten temat znajdą państwo pod tym linkiem https://www.alldatarecovery.pl/uslugi/odzyskiwanie-danych-z-ssd
4. Chip Off metoda odzyskiwania danych z dysków SSD
Odzyskiwanie danych z dysków SSD metodą Chip Off to w wielu przypadkach ostatnia deska ratunku. Polega ona na zczytaniu surowej zawartości z pamięci NAND i ułożeniu wszystkich Bitów w odpowiedniej kolejności, Jest to bardzo pracochłonny proces szczególnie biorąc pod uwagę pojemności współczesnych dysków, ale w niektórych przypadkach nie ma innego wyjścia.
Metoda Chip Off ma jednak swoje ograniczenia, ponieważ niektóre dyski SSD wykorzystują poza funkcją XOR wewnętrzne szyfrowanie danych 128 lub 256 bitowymi kluczami. Ponadto niektóre dyski używają korekcji błędów LDPC, co na dzisiejszą moc obliczeniową komputerów jest niestety nie do przeskoczenia.
Niemniej w wielu sytuacjach nie ma innej możliwości odzyskania danych z dysku SSD.
Zapobieganie utracie danych
- Regularne kopie zapasowe: Najlepiej automatycznie, za pomocą narzędzi takich jak Acronis True Image lub Windows Backup. Oczywiście z ręczną weryfikacją.
- Aktualizacja oprogramowania: Regularna aktualizacja firmware SSD może zapobiec problemom wynikającym z błędów oprogramowania. Pamiętaj jednak, aby przed aktualizacją firmware wykonać kopie zapasową.
- Monitorowanie stanu dysku: Narzędzia takie jak CrystalDiskInfo pomagają śledzić kondycję SSD.
Podsumowanie
Odzyskiwanie danych z dysków SSD może być procesem skomplikowanym, ale w wielu przypadkach jest możliwe. Kluczowe jest szybkie podjęcie działań oraz stosowanie odpowiednich narzędzi i metod. Najlepszym sposobem na uniknięcie problemów jest jednak zapobieganie utracie danych poprzez regularne tworzenie kopii zapasowych i dbanie o kondycję dysku.